Konsekwencje prawne i finansowe śmierci

Śmierć to tragedia. Tragedia, która niesie za sobą wiele problemów natury prawnej i finansowej. Zdajemy sobie sprawę, że każdy z nas kiedyś umrze. Często jednak nie dopuszczamy do siebie tej myśli i nie jesteśmy przygotowani na jej konsekwencje.

Dziedziczenie

Singiel. Jeżeli umiera osoba, która nie ma współmałżonka ani dzieci to majątek przechodzi w częściach równych na jej rodziców. Jeżeli rodzice nie żyją to spadek przechodzi na rodzeństwo.

Mąż z żoną bez dzieci. W tej sytuacji żona zatrzymuje swoją połowę majątku wspólnego i dziedziczy połowę majątku męża. Natomiast drugą połowę po mężu otrzymują jego rodzice w częściach równych. W przypadku, gdyby któryś rodzic nie dożył do tej chwili otrzymuje rodzeństwo w częściach równych.

Mąż z żoną i dzieckiem. Żona zatrzymuje swoją połowę majątku a drugą połowę dziedziczy po połowie ze swoim dzieckiem. Jeżeli jest więcej dzieci, to połowa ta jest dzielona w częściach równych.

Partner z konkubiną bez dzieci. W świetle prawa konkubina jest obca. Dlatego majątek po partnerze przypada jego rodzicom i w dalszej kolejności w częściach równych rodzeństwu partnera.

Partner z konkubiną i dzieckiem. W tej sytuacji całość spadku dziedziczy dziecko. Partnerka nie ma prawa do majątku jako osoba obca.

Testament

Zwykle testament kojarzy nam się z własną śmiercią. Dlatego tak rzadko korzystamy z tej możliwości zabezpieczenia najbliższych. Testament załatwia jednak większość problemów. Jest to ważne szczególnie w związkach partnerskich. Chociaż życie pokazuje, że kiedy pojawiają się pieniądze to rodzina nie zawsze jest zgodna.  Samo sporządzenie testamentu nie jest trudne. Ważne jest, aby został napisany własnoręcznie ( nie na komputerze ) a najważniejszą formują jest

Ja, Stefan Nowak, pesel XXXXXXXXXXX, syn Jana i Anny, do całości spadku powołuję….

I wpisujemy dane osoby lub osób, które mają dziedziczyć. Możne też udać się do notariusza i sporządzić testament w jego obecności.

Zachowek

Osoba wskazana w testamencie dziedziczy majątek. Ale ustawodawca przewidział dla innych spadkobierców nagrodę pocieszenia, czyli zachowek.

Zachowek jest należny w gotówce. W przypadku osób dorosłych jest to co najmniej połowa tego, co by przypadało w dziedziczeniu ustawowym. Dzieciom przysługuje 2/3 należnej kwoty. Skąd więc wziąć pieniądze na spłatę zachowku? Jedynym narzędziem, które dostarcza potrzebnych na to środków i znajduje się poza masą spadkową jest polisa ubezpieczeniowa.

Dlatego najbezpieczniej, najpewniej i najtaniej jest połączyć testament z polisą ubezpieczeniową. Testament porządkuje sprawy prawne, a polisa gwarantuje pieniądze.

Podatki

Tak jak pewna jest śmierć, tak pewne są też podatki. W przypadku najbliższej rodziny to nie jest problem. Wystarczy w ciągu pół roku od dziedziczenia zgłosić się do urzędu skarbowego i otrzymać zwolnienie z podatku od spadku. Gorzej jest w przypadku związków nieformalnych. Tutaj podatek jest nie do uniknięcia. Mając jednak polisę masz środki nie tylko na spłatę zachowku, ale także na podatek.

Kredyty i zobowiązania

Większość z nas ma kredyty w różnej postaci, debet na koncie, leasingi, zobowiązania wobec urzędu skarbowego czy ZUS-u. Sposób ich spłaty po śmierci też jest dobrze przewidzieć. Zwykle najwyższe kwoty dotyczą kredytów hipotecznych. Tutaj zwrócę jedynie uwagę na ubezpieczenie tego kredytu. Zwykle cała kwota jest zabezpieczona polisą na życie. Warto jednak sprawdzić, czy tak jest faktycznie. Zdarza się bowiem, że polisa obejmuje spłatę tylko części kredytu. I zdarza się, że świadczenie jest wypłacane tylko w przypadku nagłego zgonu. Jeżeli jest to zawał serca lub inna choroba kredyt przechodzi na spadkobierców.

Codzienne wydatki

Śmierć członka rodziny zmienia też sytuację finansową rodziny. Tutaj należy rozpatrywać głównie trzy przypadki:

• umiera osoba, która utrzymywała całe gospodarstwo domowe a druga osoba nie pracowała.
• umiera jedna osoba, ale druga również pracuje. Bez względu na to kto „przynosił więcej” sytuacja materialna pogarsza się.
• umiera osoba, która wspiera finansowo swoich rodziców.

Pozostaje tylko wyliczyć jakie kwoty będą niezbędne, aby sytuacja finansowa nie uległa pogorszeniu

Podsumowanie

Aby być spokojnym o przyszłość najbliższych warto zadbać o elementy prawne i finansowe:

1. zrób symulację, jak wygląda w twoim przypadku dziedziczenie ustawowe
2. przemyśl swoją sytuacje i napisz testament
3. wylicz wartość netto majątku, czyli wartość majątku minus zobowiązania
4. ubezpiecz się w razie śmierci na:
   • kwoty potrzebne do spłaty zachowku
   • spłaty wszelkich zobowiązań, także podatkowych
   • kwoty wymagane do zabezpieczenia codziennych wydatków rodziny

I pamiętaj powiedzieć rodzinie, gdzie jest testament oraz polisa. Bo to też może stworzyć problem. Pisałem o tym w tekście Kto dostanie pieniądze po Twojej śmierci

Na temat spraw dziedziczenia i o tym jak uniknąć związanych z tym problemów rozmawiałem z radcą prawnym Anną Molik. Możesz posłuchać o tym TUTAJ